Wentylacja stanowisk spawalniczych

Wentylacja stanowisk spawalniczych

Zanieczyszczenie powietrza na stanowiskach spawalniczych

Spawanie, napawanie, natryskiwanie, cięcie termiczne oraz procesy towarzyszące jak szlifowanie, cięcie itp. są źródłem wielu zagrożeń na stanowiskach pracy. Spawacze należą do osób szczególnie narażonych na choroby zawodowe.  Zanieczyszczenia tworzone podczas spawania i procesów pokrewnych występują w postaci gazów oraz pyłów. Najbardziej niebezpieczne cząsteczki mają rozmiar poniżej 1 mikrona i mogą poprzez pęcherzyki płucne dostawać się do krwioobiegu. Najczęściej są to tlenki żelaza, kadmu, cynku, magnezu, niklu, chromu, miedzi itp. Długotrwałe wdychanie dymów spawalniczych wywołuje pylicę płuc, astmę, bronchit i inne choroby układu oddechowego. Równocześnie mogą występować inne schorzenia, np. choroby układu nerwowego, pokarmowego i układu krążenia. W składzie pyłu spawalniczego mogą znajdować się również związki o udowodnionym działaniu toksycznym, wywołujące procesy zwłóknienia tkanek, działające alergizująco i rakotwórczo.

Rodzaj zanieczyszczeń, stężenie i wielkość cząstek dymu spawalniczego powstających przy spawaniu zależy od wielu czynników, w tym przede wszystkim od metody spawania i od rodzaju zastosowanych materiałów dodatkowych (typu elektrody i składu jej otuliny, rodzaju drutu, gazu osłonowego itp.), natężenia prądu spawania, średnicy elektrody lub drutu. Ważny jest również stan powierzchni spawanego przedmiotu - jeżeli jest zaolejony i zanieczyszczony to parowanie i spalanie będzie dodatkowo zanieczyszczać powietrze.

Wentylacja miejscowa (stanowiskowa) - odciągi spawalnicze

Wentylacja miejscowa w postaci odciągów spawalniczych to najskuteczniejszy sposób na zapewnienie czystego powietrza na stanowiskach spawalniczych i pokrewnych. Kluczem do skuteczności jest wyłapanie zanieczyszczeń jak najbliżej miejsca ich powstawania, tak aby zanieczyszczone powietrze nie docierało do twarzy pracownika oraz nie rozchodziło się po całym pomieszczeniu. Wentylacja miejscowa (odciągi spawalnicze) nie zastępuje wentylacji ogólnej pomieszczenia, lecz jest jej uzupełnieniem.

Wentylacja spawalni - wymagania prawne

Konieczność zapewnienia skutecznej wentylacji w pomieszczeniach spawalni oraz na innych stanowiskach, na których może dochodzić do zanieczyszczenia powietrza szkodliwymi substancjami wynika z przepisów prawnych:

  • Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz.U. z 2000r. Nr 40 poz. 470), które postanawia w paragrafach:
    - § 8.1. Pomieszczenia spawalni powinny być wyposażone w wentylację zapewniającą skuteczne usuwanie zanieczyszczeń szkodliwych dla zdrowia.
    - § 9. Stałe stanowisko spawalnicze, na którym istnieje możliwość emisji szkodliwych pyłów i gazów, pracodawca powinien wyposażyć w instalację wentylacji stanowiskowej.
    - § 10.1. Stosowanie w spawalni stacjonarnych urządzeń do podgrzewania przedmiotów przed lub po poddaniu ich procesom spawalniczym jest dopuszczalne pod warunkiem, że urządzenia te będą wyposażone w wentylację miejscową.
  • Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. z 2002r. Nr 217 poz. 1833 z późn. zm.).

Dobór urządzeń filtrowentylacyjnych do stanowisk spawalniczych

Podstawowym warunkiem, jaki musi spełniać system wentylacji miejscowej jest skuteczność odciągu dymów spawalniczych (i ich filtracji w przypadku recyrkulacji powietrza). Aby zapewniona była skuteczność wentylacji wymagane jest urządzenie filtrowentylacyjne o prawidłowo dobranych parametrach i przede wszystkim ergonomiczne w zastosowaniu. Tylko ergonomiczne rozwiązanie, a więc maksymalnie bezobsługowe, łatwe do dopasowania i nie przeszkadzające w procesie spawania jest akceptowalne przez spawacza a więc używane!

Kluczem do skutecznego odciągu dymów spawalniczych jest prawidłowo dobrany system filtrowentylacyjny uwzględniający specyfikę danego stanowiska spawalniczego. Poniżej przedstawiamy najczęściej spotykane rozwiązania wentylacji miejscowej stanowisk spawalniczych.

Ramiona odciągowe

Stosowanie ruchomych ramion odciągowych zakończonych ssawką i zawieszonych nad stanowiskiem spawalniczym to najczęściej spotykane rozwiązanie. Ramiona posiadają mechanizm (najczęściej cierno - sprężynowy) umożliwiający łatwe manewrowanie położeniem ssawki w obrębie całego stanowiska, tak aby umieścić ją blisko łuku spawalniczego. Praktyka pokazuje, że tylko ramiona o wysokiej jakości wykonania, lekkie, prawidłowo zbalansowane i systematycznie czyszczone są prawidłowo używane przez spawaczy, gdyż zapewniają lekkość manewrowania. Ramiona ssące są dostępne o zasięgu zwykle w zakresie od 2m do 8m i należy je dobrać w zależności od wielkości stanowiska spawalniczego. Opisane rozwiązanie stosuje się do stałych stanowisk spawalniczych.
 
Ramiona odciągowe muszą być wyposażone w odpowiedni wentylator. Powietrze odciągane za pomocą ramion może być wyrzucane na zewnątrz pomieszczenia spawalni lub być filtrowane i pozostawać nadal w pomieszczeniu. Stosowanie filtra i recyrkulacja powietrza jest rozwiązaniem zalecanym - nie dochodzi do zanieczyszczania środowiska i co ważne ograniczamy straty ciepła oszczędzając tym samym na ogrzewaniu pomieszczenia.

 Ramię odciągowe z wentylatorem Ramię odciągowe z filtrem 
 Ramię ssące z wentylatorem - KEMPER  Ramię ssące z filtrem - KEMPER

 

 

Filtry mobilne

Urządzenia filtrowentylacyjne mobilne (przejezdne) to świetne rozwiązanie wentylacji miejscowej ruchomych stanowisk spawalniczych. Urządzenie składa się z filtra powietrza i wentylatora oraz ruchomego ramienia odciągowego zakończonego ssawką identycznego konstrukcyjnie jak opisane ramiona w wersji stacjonarnej. Filtry mobilne wyposażone są zwykle w ramiona ssące o zasięgu 2m, 3m lub 4m. Większe urządzenia mogą posiadać zamontowane więcej niż jedno ramię ssące.

 Filtr mobilny z jednym ramieniem Filtr mobilny z dwoma ramionami 
 Filtr mobilny z jednym ramieniem - PLYMOVENT Filtr mobilny z dwoma ramionami - KLIMAWENT

 

Wentylowane stoły spawalnicze

Zaletą takiego rozwiązania jest otrzymanie zintegrowanego stanowiska spawalniczego. Dymy spawalnicze mogą być zasysane poprzez ruchome ramię ze ssawką lub od dołu poprzez ruszt lub też jeszcze w inny sposób w zależności od konstrukcji stołu. Konstrukcja niektórych stołów umożliwia również skuteczne odpylanie podczas szlifowania.
Stoły spawalnicze mogą być wyposażone w wentylator odciągowy i filtr powietrza.

 Stół spawalniczy z ramieniem ssącym i odciągiem dolnym - KLIMAWENT Stół spawalniczo-szlifierski PLYMOVENT 
 Stół spawalniczy z ramieniem ssącym i odciągiem dolnym - KLIMAWENT Stół spawalniczo-szlifierski z odciągiem dolnym i bocznym - PLYMOVENT

 

Uchwyty spawalnicze z odciągiem

Rozwiązanie to stosuje się do uchwytów MIG/MAG. Na końcu uchwytu znajdują się otwory przez które zasysane są dymy spawalnicze i transportowane elastycznym przewodem do wysokociśnieniowego urządzenia filtracyjnego. Zaletą tego rozwiązania jest nieprzerwane działanie odciągu, lecz okupione jest to jego większą masą i zmniejszeniem manualności, przez co nie jest to system popularny.

Uchwyt spawalniczy z odciągiem
Uchwyt spawalniczy z odciągiem - ABICOR BINZEL

 

Przyłbice spawalnicze z aparatem nadmuchowym

Zastosowanie środków ochrony indywidualnej w postaci przyłbicy spawalniczej z podłączonym aparatem nadmuchowym jest celowe w przypadku, gdy inne metody odciągu dymów spawalniczych nie są skuteczne, np. przy spawaniu dużych konstrukcji przestrzennych lub w ciasnych przestrzeniach. Aparat nadmuchowy składający się z filtra powietrza, wentylatora i baterii jest mocowany przy pasie i za pomocą elestycznego przewodu podaje czyste powietrze pod przyłbicę spawalniczą. Dzięki coraz lżejszym i skuteczniejszym rozwiązaniom aparaty nadmuchowe są coraz częściej i chętniej stosowane przez spawaczy.

 Aparat nadmuchowy SPERIAN / OPTREL Aparat nadmuchowy SPEEDGLAS 
 Aparat nadmuchowy OPTREL Aparat nadmuchowy SPEEDGLAS

 

Dobór filtrów powietrza

Stosowanie filtra powietrza zapobiega wyrzucaniu zanieczyszczonego powietrza na zewnątrz pomieszczenia. Ogranicza to straty ciepła przyczyniając się do oszczędności na ogrzewaniu. Największe niebezpieczeństwo dla spawaczy wynika z obecności cząsteczek o rozmiarach poniżej 1 mikrona. Stawia to bardzo duże wymagania przed filtrami, które powinny zapewniać dużą skuteczność filtracji w tym zakresie. Ważne jest korzystanie z filtrów renomowanych producentów i stosowanie oryginalnych wkładów filtracyjnych.
W urządzeniach filtrowentylacyjnych dla stanowisk spawalniczych najczęściej wykorzystywane są:

  • filtry mechaniczne - cząsteczki stałe osiadają na wewnętrznej stronie wkładu filtracyjnego. W miarę upływu czasu pracy wzrastają opory przepływu powietrza i zmniejsza się jego przepływ. Po zapełnieniu wkład filtracyjny jest wymieniany na nowy. Filtry tego typu stosuje się do stanowisk spawalniczych o małym i średnim obciążeniu.
  • filtry mechaniczne z funkcją oczyszczania - filtry te posiadają możliwość oczyszczenia wkładu filtracyjnego w momencie jego zapełnienia i wzrostu oporów przepływu. Oczyszczanie wkładów może następować mechanicznie lub za pomocą sprężonego powietrza. Zanieczyszczenia są strzepywane z powierzchni materiału filtracyjnego do odpowiedniego pojemnika. Wkłady filtracyjne mogą być użytkowane przez stosunkowo długi czas. Filtry z funkcją oczyszczania określane są jako nabojowe lub samooczyszczające. Przeznaczone są do stanowisk spawalniczych o dużym obciążeniu pracą i o dużym zapyleniu, np. podczas szlifowania.
  • filtry elektrostatyczne - generują napięcie rzędu kilku tysięcy volt, które elektryzuje cząsteczki stałe występujące w przepływającym powietrzu. Następnie cząsteczki są przyciągane siłą elektrostatyczną do powierzchni płytek filtra. Zaletą filtrów elektrostatycznych jest wyłapywanie cząstek stałych nawet o rozmiarach do 0,005 mikrona, co jest nieosiągalne w przypadku filtrów mechanicznych, oraz stały opór przepływu powietrza niezależnie od stopnia zanieczyszczenia filtra. Filtry elektrostatyczne nie mogą być stosowane do filtracji cząstek przewodzących, np. pyłów szlifierskich. Wadą filtrów elektrostatycznych jest konieczność częstego i kłopotliwego mycia wkładów filtracyjnych.

 

Produkty polecane