Środki do czyszczenia skóry

W profilaktyce zawodowych chorób skóry równie ważne jak stosowanie środków ochronnych i pielęgnacyjnych jest prawidłowe mycie i czyszczenie skóry, w szczególności mycie i czyszczenie rąk. W większości przypadków pracownicy nie zdają sobie sprawy, że niewłaściwe mycie i czyszczenie skóry może doprowadzić do powstania lub pogłębienia chorób skóry.

Podziału środków do czyszczenia skóry można dokonać ze względu na stopień i rodzaj zabrudzenia skóry:

• zabrudzenia lekkie (niewidzialne gołym okiem) — stosowane środki do mycia i czyszczenia zawierają substancje powierzchniowo czynne np. mydło lub inne syntetyczne detergenty. Stosowane w biurach i gospodarstwach domowych np. przy lekkich pracach montażowych.
• zabrudzenia silne i bardzo silne (łatwo widoczne na powierzchni skóry) — należy stosować środki zawierające substancje powierzchniowo czynne oraz środek ścierny. Zwykły środek zawierający tylko kombinację detergentów nie wystarczy. Stosowane w przypadku mocno wnikającego brudu w głąb naskórka np. środowisko olejowe, smary, grafit.
• specjalistyczne zabrudzenia — stosowane środki powinny zawierać substancje powierzchniowo czynne, środek ścierny oraz rozpuszczalnik. Stosowane przy uporczywych zabrudzeniach takich jak żywice, lakiery oraz niektóre kleje. Powinny być one tak dobrane tak, aby jak najmniej zaszkodzić zdrowiu, dlatego nie zaleca się samodzielnego używania takich substancji jak: trójchloroetylen, benzyna, rozcieńczalniki czy chemiczne wybielacze ze względu na ich toksyczność i ich rakotwórcze działanie.

Środki do mycia i czyszczenia skóry oferowane są w postaci mydła, pasty (pasta bhp), żelu, piany lub płynu czyszczącego. Dostępne są również nawilżane chusteczki do czyszczenia rąk w miejscach, gdzie nie ma możliwości użycia wody. Podobnie jak inne środki ochrony lub pielęgnacji skóry są stosowane w tubkach i wkładach umieszczonych w dozownikach. Pasta bhp z dozownikiem pomaga w utrzymaniu czystości w miejscu pracy. Stosowanie dozownika ogranicza nadmierne użycie środków czystości oraz pomaga kontrolować pozostałą ilość produktu. Wybór odpowiedniego środka do czyszczenia rąk w miejscu pracy ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia skutecznej higieny rąk i utrzymania ich w zdrowiu.

Aby zapobiegać powstawaniu zawodowych chorób skóry, przy wyborze środka czystości trzeba zwrócić uwagę na to, żeby był bezpieczny przede wszystkim dla naszego zdrowia, a także środowiska. Każde mycie i usuwanie brudu powinno być możliwie staranne. Podejmując decyzję przy zakupie środka czystości, nie można kierować się wyłącznie niską ceną. W praktyce wiele zakładów pracy decyduje się na zakup jednego, często bardzo silnego środka, pomimo faktu, iż w większości przypadków wystarczyłby produkt nie tak silny, a bardziej bezpieczny dla naszej skóry. Aby zaopatrzyć się w profesjonalne i bezpieczne środki, warto kierować się zasadą: tak silne, jak to konieczne i tak łagodne jak to możliwe. Z drugiej strony zdarzają się sytuacje, w których szczególnie specjalistyczne i uporczywe zabrudzenia usuwane są ze skóry w sposób niebezpieczny i prymitywny dla zdrowia pracowników np. przy użyciu piasku, trocin, granulowanego plastiku, pumeksu, wybielaczy chemicznych czy rozpuszczalników. Dlatego wybór środków do czyszczenia skóry powinien być proporcjonalny do występującego stopnia zabrudzenia, miejsca i rodzaju wykonywanej pracy oraz bezpieczny dla zdrowia.

Wspominany wcześniej piasek jako jeden z używanych środków ściernych ma bardzo dobre właściwości czyszczące, ale bardzo niszczy naskórek. Tak więc piasek, a następnie wióry drzewne i granulki plastiku odchodzą w przeszłość. Piasek był całkowicie pozbawiony warstwy ochronnej a jego znaczna ilość i masa nie raz zapychała rury kanalizacyjne w zakładach pracy. W czasach obecnych prym wiedzie naturalny środek czyszczący, czyli mielona łupina orzecha włoskiego. Jest to przełom w dziedzinie środków czystości. Produkt jest całkowicie naturalny i biodegradowalny. Łupina orzecha to naturalny środek ścierny, jest nietoksyczna i nie powoduje żadnych reakcji alergicznych. Specjalne metody produkcji sprawiają, że produkt pod względem mikrobiologicznym jest czysty, a jego drobinki nie uszkadzają naskórka w czasie mycia.
W przypadku środków specjalistycznych ostatnio na rynku pojawiają się produkty posiadające taką samą skuteczność jak środki czyszczące z zawartością rozpuszczalnika. Ich zasadniczym składnikiem jest jednak naturalny olej roślinny. Najlepsze działanie wykazuje olej rzepakowy, który w połączeniu z odpowiednimi detergentami usuwa bardzo silne zabrudzenia, co wiąże się z brakiem środka ściernego.

Podsumowując, najnowsze kierunki rozwoju środków do czyszczenia skóry są wyznaczone przez dwa podstawowe czynniki: dermatologiczny (mający za zadanie chronić zdrowie użytkowników) i ekologiczny (mający na celu ochronę środowiska).

Zależnie od charakterystyki miejsca pracy zastosowanie środków do czyszczenia skóry może koncentrować się na różnych obszarach. To szczególnie ważne w branżach, w których pracownicy mają bieżący kontakt z substancjami takimi jak oleje, smary, farby czy chemikalia – mowa przede wszystkim o przemyśle. Tego typu zabrudzenia mogą być bardzo trudne do usunięcia z użyciem zwykłego mydła i wody, przez co niezbędne jest zastosowanie specjalistycznych środków. Z ich pomocą można skutecznie zadbać o czystość skóry, co przekłada się na lepszą ochronę zdrowia przed wpływem różnych czynników. W niektórych zawodach należy dodatkowo stosować środki dezynfekujące, które pozwolą wyeliminować mikroorganizmy i uniknąć infekcji lub chorób. 
Co ważne, dostęp do odpowiednich środków do czyszczenia skóry może mieć wpływ także na komfort pracowników. Skóra może być narażona na różne warunki – oprócz zabrudzeń mowa także o wilgoci, skrajnych temperaturach, tarciu czy innych czynnikach fizycznych. W efekcie wzrasta ryzyko podrażnień i przesuszenia, które można zmniejszyć, używając właściwie dobranych środków do czyszczenia skóry. 

Warto pamiętać, że poszczególne branże mogą mieć różne wymagania w kwestiach związanych z ochroną skóry. Przykładowo w przemyśle, motoryzacji lub budownictwie należy przede wszystkim zadbać o zabezpieczenie przed kontaktem z mocno brudzącymi substancjami. W tym przypadku ochrona koncentruje się na zdrowiu pracownika – jednak inaczej jest np. w branży spożywczej czy w medycynie, gdzie należy zadbać o czystość produktów. W takich sektorach należy zwrócić szczególną uwagę na dokładne mycie i dezynfekcję skóry, zwłaszcza dłoni przed przystąpieniem do pracy. Ponadto wybrane sektory mogą być objęte dodatkowymi przepisami BHP, które mogą określać m.in. wymagania dotyczące higieny skóry.

Higiena rąk w miejscach pracy jest bardzo często bagatelizowana, choć to najprostszy sposób do skutecznego powstrzymywania rozprzestrzeniania się zakażeń. Ta profilaktyka i restrykcyjne podejście w celu zachowania higieny pozwala ograniczyć liczbę zachorowań i zwiększa bezpieczeństwo. Każde dotknięcie obcych powierzchni sprawia, że na dłonie dostają się tysiące drobnoustrojów. Aby zapobiec dalszemu przenoszeniu tych komórek i maksymalnie ograniczyć ryzyko infekcji należy dokładnie myć ręce. Bardzo ważnymi czynnikami podczas mycia rąk są technika oraz czas. Najlepszy efekt przynosi mycie przez około minutę, a już ok. 30 sekund to oczyszczenie z bakterii w 90%.

Podstawowe zasady mycia rąk:

• zwilż dłonie wodą,
• pobierz i rozprowadź mydło, dokładnie myjąc powierzchnię dłoni oraz między palcami,
• pamiętaj o paznokciach,
• rozetrzyj mydło dookoła kciuków i szoruj opuszki palców,
• rozetrzyj mydło dookoła nadgarstków,
• dokładnie opłucz ręce i wytrzyj ręce do sucha.

Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), aby skutecznie zapobiegać rozprzestrzenianiu się chorób należy myć ręce wodą z mydłem. Należy mieć na uwadze, aby tę czynność wykonywać starannie, pamiętając o całych dłoniach. Tym ważniejsze jest regularne mycie rąk i dezynfekcja często dotykanych powierzchni.
Wypada również przypomnieć, że obok czystości równie ważne jest nawilżanie skóry rąk. Częste mycie może prowadzić do wysuszania skóry. Po umyciu i wysuszeniu rąk wskazane jest zaaplikowanie kremu nawilżającego. Zaniedbanie pielęgnacji może prowadzić do pękania, przesuszania i objawów podobnych do egzemy dlatego warto kontrolować stan skóry dłoni.