Odzież spawalnicza

Odzież spawalnicza

Norma EN ISO 11611 (zastępuje normę EN 470-1)

Odzież ochronna przeznaczona na stanowiska spawalnicze musi spełniać wymagania opisane w normie EN ISO 11611 „Odzież ochronna dla spawaczy i pracowników w  zawodach pokrewnych”. Ten rodzaj odzieży ochronnej przeznaczony jest do ochrony przed działaniem rozprysków małych kropli stopionego metalu, iskier powstających podczas szlifowania metali, przed krótkotrwałym kontaktem z płomieniem i promieniowaniem cieplnym od łuku elektrycznego. Odzież spawalnicza minimalizuje również możliwość porażenia prądem elektrycznym przy przypadkowym, krótkotrwałym kontakcie z przewodami elektrycznymi pod napięciem w przybliżeniu do 100 V prądu stałego w normalnych warunkach spawania. 

Norma precyzuje wymagania bezpieczeństwa i metody badań dla odzieży ochronnej poniższego typu:

  • ubrania (kurtki i bluzy skompletowane ze spodniami do pasa lub typu ogrodniczki)
  • kombinezony
  • fartuchy
  • kaptury oraz kaptury z ochraniaczami barków
  • rękawy
  • ochraniacze stóp (getry).

Odzież spawalnicza oznakowana jest piktogramem:

EN ISO 11611 - piktogram

Norma dzieli odzież spawalniczą na dwie klasy w zależności od stopnia ochrony:

  • Klasa 1 - odzież ma stanowić ochronę przed mniej niebezpiecznymi technikami spawania i sytuacjami powodującymi niewielkie oddziaływania rozprysków stopionych metali i promieniowania cieplnego.
  • Klasa 2 - odzież ma stanowić ochronę przed bardziej niebezpiecznymi technikami spawania i sytuacjami powodującymi znaczne oddziaływanie czynników gorących.

Kryteria klasyfikacji odzieży do klasy 1 lub 2 zgodnie z normą EN ISO 11611 określono z uwzględnieniem rodzaju procesu spawania i charakterystyki czynności wykonywanych na danym stanowisku pracy zgodnie z poniższą tabelą:

Klasa odzieży Rodzaj stosowanego procesu spawania Charakterystyka czynności wykonywanych na danym stanowisku pracy
Klasa 1

Ręczne techniki spawania z małą formacją rozprysków i kropli stopionych metali, np.:

  • spawanie gazowe,
  • spawanie TIG, 
  • spawanie MIG,
  • spawanie mikroplazmowe,
  • lutowanie
  • spawanie punktowe,
  • spawanie MMA (elektrodą w otulinie rutylowej).

Obsługa maszyn, np.:

  • maszyny tnące przy użyciu tlenu,
  • maszyny tnące przy użyciu plazmy,
  • spawarki oporowe,
  • maszyny do natryskiwania cieplnego, 
  • spawarki warsztatowe.
Klasa 2 

Ręczne techniki spawania z dużymi ilościami rozprysków i kropli, np.:

  • spawanie MMA (elektrodą w otulinie zwykłej lub celulozowej)
  • spawanie MAG (w osłonie CO2 lub mieszanin gazowych)
  • spawanie MIG (wysokim natężeniem prądu), 
  • spawanie samoosłonowymi drutami rdzeniowymi (proszkowymi)
  • cięcie plazmą,
  • żłobienie,
  • cięcie tlenem,
  • natryskiwanie cieplne.

Obsługa maszyn, np.:

  • w ograniczonych przestrzeniach,
  • przy spawaniu/cięciu nad głową lub w podobnych pozycjach wymuszonych.

Bardzo często ubrania dla spawaczy spełniają dodatkowo normę EN ISO 11612 - "Odzież ochronna dla pracowników narażonych na działanie czynników gorących".

 

Własności materiałów na odzież spawalniczą

Na właściwości ochronne odzieży dla spawaczy główny wpływ mają właściwości stosowanych materiałów a w szczególności ich odporność na:

  • działanie płomienia - odporność materiału na zapalenie i rozprzestrzenianie się płomienia bada się zgodnie z normą ISO 15025.
  • działanie kropli roztopionych metali - odporność na działanie rozprysków bada się zgodnie z normą ISO 9150, która zakłada:
    • dla klasy 1 wzrost temperatury pod badaną próbką o 40 K, po działaniu co najmniej 15 kropli stopionego metalu,
    • dla klasy 2 wzrost temperatury pod badaną próbką o 40 K, po działaniu co najmniej 25 kropli stopionego metalu.
  • działanie promieniowania cieplnego - wskaźnik przenikania promieniowania cieplnego (RHTI dla 24 °C przy gęstości strumienia cieplnego 20 kW/m2 zgodnie z ISO 6942 powinien wynosić:
    • dla klasy 1: RHTI 24 > 7 s
    • dla klasy 2: RHTI 24 > 16 s.
Materiały stosowane na ubiory spawalnicze powinny również być odporne na intensywne dawki promieniowania ultrafioletowego (UV) powstającego podczas spawania elektrycznego (łukowego) oraz chronić skórę pracownika przed promieniowaniem. Promienie UV mogą prowadzić do degradacji materiału i wpływać na obniżenie jego własności ochronnych. Dotyczy to w szczególności spawania metodą MIG/MAG. Zaleca się wówczas stosowanie ubrań wyższej klasy i o uznanej jakości.
 
Odzież ochronna dla spawaczy bardzo często jest wykonana z tkaniny bawełnianej impregnowanej niepalnie o odpowiednio wysokiej masie powierzchniowej. Niektóre rodzaje odzieży ochronnej dla spawaczy najczęściej fartuchy ale również ubrania i częściowe ochrony ciała, wykonane są ze skóry.
 

Konstrukcja ubrań spawalniczych

Odzież ochronna dla spawaczy musi spełniać określone wymagania dotyczące konstrukcji tak aby zminimalizować ryzyko przedostawania się gorących odprysków pod odzież a w szczególności:

  • okrywać całe ciało spawacza, tj. przykrywać górę i dół tułowia, szyję, ramiona oraz nogi,
  • jeżeli stosowane jest ubranie dwuczęściowe składające się z bluzy i spodni to bluza powinna zachodzić na spodnie tworząc zakładkę na minimum 20 cm i być zachowana podczas wykonywania wszystkich czynności i ruchów podczas pracy,
  • spodnie nie powinny mieć mankietów,
  • inne części odzieży np. osłona szyi, kaptur, rękawy, fartuch i getry powinny być tak zaprojektowane i użytkowane, aby uniemożliwić przedostawanie się iskier i kropli metali do wnętrza ubioru,
  • jeśli spodnie mają kieszenie, to powinny być to tylko kieszenie boczne, których otwory nie mogą być odchylone od bocznego szwu spodni o kąt większy niż 10°,
  • inne zewnętrzne kieszenie powinny mieć zamykającą je klapkę, która całkowicie zakrywa otwór kieszeni od góry i nie da się włożyć do wewnątrz kieszeni,
  • odzież powinna być tak wykonana, aby uniemożliwić przewodzenie prądu elektrycznego z zewnątrz do wewnątrz, np. poprzez metalowe zapięcia.

 

Użytkowanie odzieży dla spawaczy

Podczas użytkowania odzieży ochronnej dla spawaczy należy zwrócić uwagę na niebezpieczeństwa niewłaściwego jej stosowania:

  • zanieczyszczenie odzieży substancjami palnymi wpływa na zmniejszenie własności ograniczających rozprzestrzeniania się płomienia,
  • odzież ochronna dla spawaczy nie zapewnia pełnej ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym. Podczas spawania łukowego najważniejsze dla zachowania bezpieczeństwa jest zastosowanie odpowiednich warstw izolacyjnych miedzy elektrycznie przewodzącymi częściami wyposażenia,
  • efekt elektrycznej izolacyjności odzieży będzie zmniejszany przez zawilgocenie materiału, zmoczenie lub pot,
  • wzrost zawartości tlenu w powietrzu zmniejszy właściwości ochronne odzieży przed działaniem płomienia. Należy zachować szczególną ostrożność podczas spawania w małych przestrzeniach jeśli doprowadzane powietrze jest wzbogacane w tlen.

Produkty polecane